Zintegrowana Platforma Edukacyjna. Strona główna Powstanie warszawskie widziane oczami zwykłego człowieka – fragmenty „Pamiętnika z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego - scenariusz lekcji. Powrót. Nagranie stanowi zapis premiery spektaklu „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, która odbyła się 1 sierpnia 2014 roku w Sali pod Liberatorem Muzeum Powstania Warszawskiego. Siedemdziesiąta rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego była dla MPW momentem wyjątkowym. Zaproszenie do stworzenia rocznicowego spektaklu przyjęła Krystyna Odtwórz. 2020Polskahistoria16mSezon 1, Pamiętnik z Powstania Warszawskiego. Tym razem we wprowadzeniu do spektaklu „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego” wg prozy Mirona Białoszewskiego, gośćmi dr Mikołaja Mirowskiego (Muzeum Historii Polski) są dr Paweł Ukielski (wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego) i dr Mateusz Werner 80 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku, wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Młodzi żydowscy bojownicy podjęli nierówną walkę z niemieckim okupantem, choć zdawali sobie sprawę, że nie „Pamiętnik z powstania warszawskiego” Przeczytałeś już fragment „Pamiętnika z powstania warszawskiego” (podręcznik: s. 222-225). Zapoznaj się z informacją umieszczoną przed tekstem (podręcznik: s. 222). Zapisz w zeszycie temat, imię i nazwisko autora oraz tytuł omawianego utworu, a następnie wykonaj pisemnie zadanie 1. lirik lagu rohani satu satunya yang kuandalkan. Katalog Justyna Lorenc-Jędrzejewska, 2011-02-10ToruńJęzyk polski, KonspektyOdmienny sposób ukazania powstania warszawskiego w pamiętniku Mirona Białoszewskiego. Justyna Lorenc-Jędrzejewska Konspekt lekcji języka polskiego – klasa III LO Temat: Odmienny sposób ukazania powstania warszawskiego w pamiętniku Mirona Białoszewskiego. (lekcja dwugodzinna) Cele lekcji: Uczeń: rozpoznaje elementy świata przedstawionego; dostrzega i interpretuje związek treści utworu z faktami historycznymi; wypowiada się na zadany temat, uzasadniając swoje zdanie; odczytuje znaki językowe, pomocne w formułowaniu wniosków z analizy tekstu. Metody: - burza mózgów, praca w grupach, dyskusja Środki dydaktyczne: - Pamiętnik z powstania warszawskiego M. Białoszewskiego; - 5 arkuszy papieru, flamastry; - przygotowane przez nauczyciela karty grupowej pracy z tekstem. Tok zajęć: 1. Burza mózgów. Uczniowie podają propozycje skojarzeń z pojęciem „powstanie warszawskie”. Wszystkie pomysły zostają zapisane na arkuszu papieru przez wyznaczonego sekretarza i wyeksponowane w widocznym miejscu (np. heroizm, młodość, męczeństwo, ból,samotność, pokolenie Kolumbów, ofiara, cierpienie, śmierć w młodym wieku itp.) 2. Podział klasy na 4 grupy. Nauczyciel przydziela karty grupowej pracy z tekstem „Pamiętnika…”. Ustalenie czasu przygotowania: 20 min. Uczniowie zapisują swoje spostrzeżenia na arkuszach. GRUPA I: - Co można powiedzieć o okolicznościach powstania utworu? „To wszystko zresztą zupełnie jest tak jakby jednym złudzeniem. Strasznie oklepane powiedzenie. Ale tylko to mi pasuje. Do tego, co wtedy się odczuwało. Bo nie trzeba było być aż poetą, żeby troiło się w głowie. A jeżeli mało piszę o wrażeniach. I zwyczajnym językiem wszystko. Tak jakby nigdy nic. Albo nie wchodzę w siebie prawie, czyli jestem jakby od wierzchu. To tylko dlatego, że inaczej się nie da. Że zresztą tak to siebie się czuło. I w ogóle to jest jedyny sposób, zresztą nie sztucznie wykombinowany, ale jedyny właśnie naturalny. Przekazania tego wszystkiego. Przez dwadzieścia lat nie mogłem o tym pisać. Chociaż tak chciałem. I gadałem. O powstaniu. Tylu ludziom. Różnym. Po ileś razy. I ciągle myślałem, że mam to powstanie opisać, ale jakoś przecież o p i s a ć. A nie wiedziałem przecież, że właśnie te gadania przez dwadzieścia lat – bo gadam o tym przez dwadzieścia lat – bo to jest największe przeżycie mojego życia, takie zamknięte – że właśnie te gadania, ten to sposób nadaje się jako jedyny do opisania powstania.” - Z jakiej perspektywy autor opisuje wydarzenia? Określ status narratora. GRUPA II: - Jakiego rodzaju są doświadczenia bohaterów? - Czy tekst „Pamiętnika ...” wpisuje się w konwencję martyrologiczną? [martyrologia- cierpienie, męczeństwo zwykle w odniesieniu do ofiar systemu terroru i masowej zagłady. Słownik wyrazów obcych]. Porównaj ze spostrzeżeniami zapisanymi w burzy mózgów. - Oceń, czy jest to świadoma demitologizacja narodowej świętości, jaką jest powstanie w polskiej mentalności, czy po prostu fascynacja „dolnym” światem, jego odrębnością i swoistą egzotyką? - Określ postawę samego Białoszewskiego – jego bohaterską lub niebohaterską biografię. GRUPA III: - Omawiany tekst ukazuje stadia „UMIERANIA MIASTA”? Jak można to rozumieć? - Jaką techniką narracyjną operuje Białoszewski? GRUPA IV: - Na podstawie podanych fragmentów tekstu scharakteryzuj język utworu. Zwróć szczególną uwagę na składnię i fleksję zdań ): „Niepokój się zaczął, to trzeba było spokoju. Śpiewanie. Błaganie. Stanie. Już bez ciskań się. Różnice. Zacierki. Jedzenie pod framugą. Bo się brało ze sobą. Jak zasypie, to co? Trudno. Chyba że jak dużo. To się odtego, łyżką. I się je ... (...) Buuu-uu-u (...) uu-uu-uu-uu-uu... wjuuuuuuu-uu-u... wiiijjjjuuuu-uuu-trzask! wiiiiiii... jjuu – trzask (...) Bombardowaniu towarzyszyły sraczka i rzyganie. (...) Łóżko sobie zostało, gdzie stało. Z kolczugą. I puste. Zardzewiałe, żelazne. Przecież się paliło. Jak ocalały fotele? Nie wiem. Boże ten Chrystus i nieodłupki tynku. W przedpokoju. (...) Lecieliśmy raz-dwa z tymi noszami. (...) Po każdej takiej „szafie” ludzie chwilę – ru-ru-ru... i kładli się od razu, tak jak stali, i od razu spaliśmy. I znów: wh...sz...wh rzsz...wh...sz – ognie, podmuchy, latające mury (czerwone), ludzie z dziećmi na rękach hurmem rzucają się w stronę beczki (...)Wpadliśmy. Do czegoś piętrowego ... Co? (?) puste, lat, latamy po (?) dole, sali (?), czymś (?), hali (?), co już się zmienia, huczy, brzęka, lecimy, cegły lecą, bombowce paskudzą. Cegła przysłowiowa. Jedna. A tu tyle: pac! Pac!. Byle nie dać się. Trafowi. Wszystko ważne. Bo leci. Ukosami. Z rozpędów. Pomiędzy murkami. Szszu – brzrzum. (...)” 3. Po upływie wyznaczonego czasu liderzy grup prezentują efekty pracy- omawiają poszczególne punkty. Klasa włącza się do dyskusji. Notowanie w zeszycie niezbędnych treści. Wnioski. Przykładowa wersja uczniowska: GRUPA I: Utwór powstał u schyłku lat sześćdziesiątych, kanwą stały się wspomnienia, „gadanina o powstaniu” z różnymi ludźmi. Autor opisuje wydarzenia z perspektywy zwykłego cywila, nie powstańca na barykadzie. Narrator rejestruje powstańczą codzienność, nie jest zaangażowany w działania wojenne; unika introspekcji. GRUPA II: Doświadczenia bohaterów: ucieczki z walących się kamienic, zdobywanych dzielnic, codzienna walka o przeżycie, zmaganie z problemami okupacyjnego dnia: zdobywanie żywności, gotowanie, szukanie kryjówek, wspólne śpiewanie, modlitwy. Brak tu bohaterów oddających życie za ojczyznę, patosu w mówieniu o ojczyźnianych sprawach, heroicznego piedestału. Tak więc konwencja antymartyrologiczna. Nieważna bohaterska walka a trywialne życie piwnicznych ludzi, ich chęć przetrwania. Narrator= bohater=cywilny uczestnik powstania warszawskiego. Prowokacja? Poeta pragnie spisać dzieje zwykłych ludzi, demonstruje solidarność z nimi. Dopełnienie tematu lekcji: Odmienny sposób, czyli jaki? Np. prowokacyjny, inny od przyjętego. GRUPA III: Książka ukazuje stopniową zmianę Warszawy w gruzowisko, przestają istnieć kolejne dzielnice (Wola, Stare Miasto, Śródmieście), z zabytkowych domów nic nie zostaje. Białoszewski opisuje tylko zachowania ludzi, ich postawy, czyny, brak komentarza psychologicznego- behawioryzm. GRUPA IV: Język sprawia wrażenie chaotycznego, poszarpanego. To mowa potoczna przeniesiona karty; zdania krótkie, proste, równoważniki zdań, elipsy, anakoluty, celowe błędy językowe, kolokwializmy, prozaizmy, zbitki słów, onomatopeje. 5. Zadanie domowe: Rozważ zagadnienie: „Pamiętnik z powstania warszawskiego”- pamiętnikiem mówionym? Cechy charakterystyczne. Opracowała: Justyna Lorenc-Jędrzejewska Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. Temat: Literacki dokument powstania warszawskiego. Czas pracy: 2 jednostki lekcyjneMetody pracy:- rozmowa kierowana- praca z tekstem- wizualizacja - dyskusjaFormy pracy:indywidualna, grupowa Materiały:fragmenty "Pamiętnika z powstania warszawskiego", Słownik terminów literackich, fragmenty filmu "Pamiętnik z powstania warszawskiego".Cele:- charakteryzuje bohaterów - przytacza odpowiednie cytaty z „Pamiętnika z powstania warszawskiego” Mirona Białoszewskiego - doskonalenie techniki czytania ze zrozumieniem- opisuje odczucia, które budzi w nim utwór,- wypowiada się na temat wpływu przeżyć wojennych na więzi międzyludzkie,- porównuje dwa teksty kultury- wyszukuje informacje w tekście- opowiada o życiu mieszkańców Warszawy w wojennej rzeczywistości,Uczeń wie:- co to jest pamiętnik- co to jest anakolut, wyraz dźwiękonaśladowczy- kto to jest narratorUczeń potrafi:• dokonać analizy elementów świata przedstawionego w utworze: bohater, czas i miejsce zdarzeń, • wskazać narratora oraz literackie przykłady postaw ludzi wobec wojny i zagrożenia • potrafi wymienić cechy gatunkowe utworu• wskazać w tekście anakoluty• przedstawić te cechy narratora, które pozwalają genezę utworu odnieść do osobistych doświadczeń autora• wyjaśnić jaką funkcję w tekście pełnią: niedokończone zdania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, równoważniki, anakoluty• porównać 2 teksty kultury: książkę, filmPrzebieg zajęć:Część wstępna:1. Powitanie uczniów. 2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przypomnieli najważniejsze informacje historyczne związane z powstaniem warszawskim3. Nauczyciel podaje temat właściwa:1. Nauczyciel pyta: Co to jest pamiętnik? Jakie są jego cechy gatunkowe?2. Uczniowie w dalszej części zajęć zapoznają się z fragmentami "Pamiętnika z .....".3. Prowadzący prosi aby słuchacze uzasadnili czy ten tekst jest Uczniowie przypominają kim to jest narrator i określają kto jest narratorem w danym utworze. Równocześnie na prośbę nauczyciela przedstawiają takie jego cechy, które pozwalają genezę utworu odnieść do osobistych doświadczeń autora. Następnie dokonują analizy elementów świata przedstawionego: czas i miejsce Nauczyciel prosi aby uczniowie odpowiedzieli na poniższe pytania (podając przykłady z tekstu);Kim są bohaterowie? Jak wygląda ich życie w Warszawie? Jaką postawę przyjmują wobec wojny i zagrożenia? Jak przeżycia wojenne wpłynęły na więzi międzyludzkie?6. Słuchacze samodzielnie zapisują notatkę do Prowadzący zapoznaje uczniów z definicją słowa "anakolut". Prosi aby znaleźli przykłady w tekście. Następnie pyta się dlaczego w tekście jest dużo: anakolutów, niedokończonych zdań, równoważników, wyrazów dźwiękonaśladowczych. Uczniowie wyjaśniają ich funkcję. 8. Prowadzący pokazuje uczniom fragment filmu "Pamiętnik z powstania warszawskiego".Zakończenie zajęć:1. Uczniowie opisują uczucia, które budzi w nich utwór i film. Uzasadniają swoją Słuchacze porównują poznane dwa teksty kultury - krótka dyskusja. 3. Nauczyciel dziękuje za zajęcia i słownie nagradza najbardziej aktywnych słuchaczy. Konspekt lekcji języka polskiego, „Pamiętnik z powstania warszawskiego” Temat: Obraz powstania warszawskiego w pamiętniku poety, Mirona Białoszewskiego. Cele lekcji: Uczeń: – zna elementy świata przedstawionego i trafnie je rozpoznaje w omawianym utworze, – dostrzega związek wydarzeń przedstawionych w utworze z faktami historycznymi, – umiejętnie interpretuje treść utworu, – poprawnie wypowiada się na określony temat, – uzasadnia swoje zdanie, – poprawnie formułuje wnioski z omawianego utworu. Metody pracy: – burza mózgów, – dyskusja. Formy pracy: – praca zbiorowa, – praca indywidualna, – praca zespołowa. Środki dydaktyczne: – egzemplarz „Pamiętnika z powstania warszawskiego” M. Białoszewskiego, – karty pracy. Przebieg zajęć: Czynności organizacyjne. Sprawdzenie listy obecności oraz pracy domowej. Zapisanie tematu lekcji. Nauczyciel przeprowadza wspólnie z uczniami „burzę mózgów”. Zapisanie na tablicy pojęcia: powstanie warszawskie – uczniowie poddają propozycję skojarzeń związanych z tym wydarzeniem. Nauczyciel wszystkie skojarzenia zapisuje na tablicy (powinny pojawić się takie odpowiedzi jak: heroizm, młodość, męczeństwo, ból, samotność, śmierć). Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda grupa otrzyma do wykonania inne zadanie. Rozdanie kart pracy. Na każdej z nich znajduje się jakiś fragment tekstu „Pamiętnika…” Białoszewskiego oraz zadanie. Uczniowie na jego wykonanie mają ok. 20 minut. GRUPA I: – Co można powiedzieć o okolicznościach powstania utworu? „To wszystko zresztą zupełnie jest tak jakby jednym złudzeniem. Strasznie oklepane powiedzenie. Ale tylko to mi pasuje. Do tego, co wtedy się odczuwało. Bo nie trzeba było być aż poetą, żeby troiło się w głowie. A jeżeli mało piszę o wrażeniach. I zwyczajnym językiem wszystko. Tak jakby nigdy nic. Albo nie wchodzę w siebie prawie, czyli jestem jakby od wierzchu. To tylko dlatego, że inaczej się nie da. Że zresztą tak to siebie się czuło. I w ogóle to jest jedyny sposób, zresztą nie sztucznie wykombinowany, ale jedyny właśnie naturalny. Przekazania tego wszystkiego. Przez dwadzieścia lat nie mogłem o tym pisać. Chociaż tak chciałem. I gadałem. O powstaniu. Tylu ludziom. Różnym. Po ileś razy. I ciągle myślałem, że mam to powstanie opisać, ale jakoś przecież o p i s a ć. A nie wiedziałem przecież, że właśnie te gadania przez dwadzieścia lat – bo gadam o tym przez dwadzieścia lat – bo to jest największe przeżycie mojego życia, takie zamknięte – że właśnie te gadania, ten to sposób nadaje się jako jedyny do opisania powstania.” – Z jakiej perspektywy autor opisuje wydarzenia? Określ status narratora. GRUPA II: – Jakiego rodzaju są doświadczenia bohaterów? – Czy tekst „Pamiętnika …” wpisuje się w konwencję martyrologiczną? [martyrologia- cierpienie, męczeństwo zwykle w odniesieniu do ofiar systemu terroru i masowej zagłady. Słownik wyrazów obcych]. Porównaj ze spostrzeżeniami zapisanymi w burzy mózgów. – Oceń, czy jest to świadoma demitologizacja narodowej świętości, jaką jest powstanie w polskiej mentalności, czy po prostu fascynacja „dolnym” światem, jego odrębnością i swoistą egzotyką? – Określ postawę samego Białoszewskiego – jego bohaterską lub niebohaterską biografię. GRUPA III: – Omawiany tekst ukazuje stadia „UMIERANIA MIASTA”? Jak można to rozumieć? – Jaką techniką narracyjną operuje Białoszewski? GRUPA IV: – Na podstawie podanych fragmentów tekstu scharakteryzuj język utworu. Zwróć szczególną uwagę na składnię i fleksję zdań ): „Niepokój się zaczął, to trzeba było spokoju. Śpiewanie. Błaganie. Stanie. Już bez ciskań się. Różnice. Zacierki. Jedzenie pod framugą. Bo się brało ze sobą. Jak zasypie, to co? Trudno. Chyba że jak dużo. To się odtego, łyżką. I się je … (…) Buuu-uu-u (…) uu-uu-uu-uu-uu… wjuuuuuuu-uu-u… wiiijjjjuuuu-uuu-trzask! wiiiiiii… jjuu – trzask (…) Bombardowaniu towarzyszyły sraczka i rzyganie. (…) Łóżko sobie zostało, gdzie stało. Z kolczugą. I puste. Zardzewiałe, żelazne. Przecież się paliło. Jak ocalały fotele? Nie wiem. Boże ten Chrystus i nieodłupki tynku. W przedpokoju. (…) Lecieliśmy raz-dwa z tymi noszami. (…) Po każdej takiej „szafie” ludzie chwilę – ru-ru-ru… i kładli się od razu, tak jak stali, i od razu spaliśmy. I znów: wh…sz…wh rzsz…wh…sz – ognie, podmuchy, latające mury (czerwone), ludzie z dziećmi na rękach hurmem rzucają się w stronę beczki (…)Wpadliśmy. Do czegoś piętrowego … Co? (?) puste, lat, latamy po (?) dole, sali (?), czymś (?), hali (?), co już się zmienia, huczy, brzęka, lecimy, cegły lecą, bombowce paskudzą. Cegła przysłowiowa. Jedna. A tu tyle: pac! Pac!. Byle nie dać się. Trafowi. Wszystko ważne. Bo leci. Ukosami. Z rozpędów. Pomiędzy murkami. Szszu – brzrzum. (…)” Prezentacja efektów pracy. Uczniowie wskazują na lidera grupy, który odczytuje na forum klasy odpowiedź na zadane pytanie. Cała klasa włącza się do dyskusji wymieniając się opiniami na dany temat. Niezbędne wnioski i treści wszyscy uczniowie notują w zeszytach pod tematem lekcji. Nauczyciel zadaje uczniom pracę domową: Wypisz cechy charakterystyczne utworu „Pamiętnik z powstania warszawskiego”. Jak myślisz, czy można go nazwać pamiętnikiem mówionym? 1. Akcja utworu rozpoczyna się 1 sierpnia 1944 roku gdy wybucha Powstanie Warszawskie, a kończy się tydzień po powstaniu, gdy jego uczestnicy zostają wywiezieni do obozów. Opisany jest także wyjazd Mirona z ojcem do Pruszkowa i Opola. 2. Wszystkie opisane wydarzenia rozgrywają się w Warszawie. Na ulicach miasta, w piwnicach, kanałach, mieszkaniach i ruinach. Białoszewski podaje adres i opisuje szczegółowo miejsca w których był jako powstaniec. 3. Wydarzenia ukazane są w czasie teraźniejszym, a zabieg ten powoduje, że czytelnik staje się jakby uczestnikiem wydarzeń. Ich dokładny opis dodatkowo przybliża odbiorcy klimat tamtejszych wydarzeń. 4. Narratorem opowiadającym wydarzenia w utworze jest Miron Białoszewski mieszkający w Warszawie, w chwili wybuchu powstania ma 22 lata i mieszka ze swoją matką na ulicy Chłodnej. W czasie trwania powstania kilkakrotnie zmienia miejsce pobytu. Nie należy do żadnej organizacji, studiuje polonistykę na tajnych kompletach. 5. Miron nie należy do żadnej organizacji podziemnej Warszawy. Jego zadania w powstaniu to przede wszystkim opieka nad rodziną. Miron stara się o bezpieczne kryjówki dla najbliższych, organizuje jedzenie, wodę, pomaga przy przenoszeniu rannych, budowaniu barykad. 6. Miron opisuje powstanie z innej strony niż robi się to zazwyczaj, W pamiętniku znajdziemy życie codzienne zwykłych ludzi, którzy na co dzień stykali się z problemami wojny i powstania i starali się poradzić sobie z nimi oraz pomóc innym. 7. Narrator opisuje zwyczajne czynności, jak umycie całego ciała (po wyjściu z kanałów), najedzenie się (w domu Ojca na Chmielnej, u babki Frani), ostrzyżenie włosów (u jedynego fryzjera w Śródmieściu) – jako wielkie wydarzenia, coś bardzo ważnego. Takie rzeczy powodowały ze ludzie czuli się w miarę normalnie i to przywracało im sens życia. 8. Wiele wydarzeń, obrazów, a nawet zapachów kojarzy się Mironowi z wrześniem 1939 roku, gdy była bombardowana Warszawa. Teraz jednak patrzy na to zupełnie inaczej. 9. Pamiętnik z Powstania Warszawskiego jest napisany językiem potocznym. Charakterystyczna jest także użyta przez autora składnia naśladująca język zwyczajnych ludzi, czasem niechlujny, zdania urywane, jakby w trakcie pisania Białoszewski szukał odpowiednich słów, zapisywał strzępki wspomnień i myśli. 10. Powstanie kończy się 2 października 1944 r, ale to nie koniec działań. Ludność cywilna Następuje segregacja ludności. Wiele rodzin jest porozdzielanych. Ludność Warszawy opuszcza miasto zrównane z ziemią. Miron wraz z ojcem zostają odesłani do obozu jenieckiego. Do warszawy autor wraca w lutym 1945 roku. Powyższy materiał został opracowany przez Przeczytanie i zapamiętanie tych informacji ułatwi Ci zdanie klasówki. Pamiętaj korzystanie z naszych opracowań nie zastępuje Twoich obecności w szkole, korzystania z podręczników i rozwiązywania zadań domowych.

pamiętnik z powstania warszawskiego tekst utworu